محمد بن سعید صنهاجی بوصیریبوصیری، شرف الدین محمدبن سعیدبن حَمّاد صَنهاجی ، شاعر و صوفی نامبردار مصری در سده هفتم می‌باشد. فهرست مندرجات۲ - زادگاه بوصیری ۳ - وجه تسمیه بوصیری ۴ - بوصیری و شاگردی ابوالعباس مرسی ۵ - مسافرت‌های بوصیری ۶ - بوصیری و شغل دیوانی ۷ - بوصیری و تشکیل مکتبخانه ۸ - وفات بوصیری ۹ - کرامات بوصیری ۱۰ - مسجد بوصیری ۱۱ - مهارت‌های بوصیری ۱۲ - اوضاع زندگی بوصیری ۱۳ - قصیده‌های معروف بوصیری ۱۳.۱ - برده ۱۳.۲ - همزیه ۱۳.۳ - ذخرالمعاد ۱۳.۴ - رائیه ۱۳.۵ - القصیده المحمدیه ۱۳.۶ - المخرج و المردود علی النصاری و الیهود ۱۳.۷ - خمریه ۱۴ - موضوعات دیگر دیوان بوصیری ۱۵ - بوصیری و مرثیه بهاءالدین بن حنای وزیر ۱۶ - فهرست منابع ۱۷ - پانویس ۱۸ - منبع ۱ - تولد بوصیریدر اول شوّال سال ۶۰۸ به دنیا آمد. [۱]
خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج۳، ص۱۱۱، ج۳، چاپ س دیدرینغ، ویسبادن ۱۳۹۴/۱۹۷۴.
[۲]
عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، حسن المحاضرة فی تاریخ مصر و القاهره، ج۱، ص۵۷۰، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۱، (قاهره) ۱۳۸۷/۱۹۶۷.
[۳]
ابن عماد، شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، ج۵، ص۴۳۲، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
۲ - زادگاه بوصیریزادگاهش را دَلاص [۴]
عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، حسن المحاضرة فی تاریخ مصر و القاهره، ج۱، ص۵۷۰، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۱، (قاهره) ۱۳۸۷/۱۹۶۷.
[۵]
ابن عماد، شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، ج۵، ص۴۳۲، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
یا بَهشیم [۶]
خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج۳، ص۱۱۱، ج۳، چاپ س دیدرینغ، ویسبادن ۱۳۹۴/۱۹۷۴.
دو ناحیه از منطقه بَهنَسای مصر دانسته‌اند. [۷]
یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۵۸۱، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
۳ - وجه تسمیه بوصیریچون پدر و مادرش اهل دلاص و بوصیر بودند، او نام ترکیبی «دَلاصیری» را برای خود برگزید ولی به بوصیری شهرت یافت. [۸]
خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج۳، ص۱۰۵ـ۱۰۶، ج۳، چاپ س دیدرینغ، ویسبادن ۱۳۹۴/۱۹۷۴.
[۹]
ابن شاکر کتبی، فوات الوفیات، ج۳، ص۳۶۲، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۷۳ـ۱۹۷۴.
۴ - بوصیری و شاگردی ابوالعباس مرسیبوصیری در درس‌های صوفی بزرگ، ابوالعباس احمد مُرسی (متوفی ۶۸۶) جانشین ابوالحسن شاذلی (متوفی ۶۵۶) شرکت می‌کرد و در تشکیل سلسله شاذِلیّه نیز سهمی داشت. [۱۰]
د.اسلام، چاپ دوم، ضمیمه، ذیل مادّه
[۱۱]
محمدبن سعید بوصیری، دیوان البوصیری، ج۱، ص۲۰، چاپ محمد سیدکیلانی، مصر ۱۳۷۴/۱۹۵۵.
وی قصیده بلندی در ۱۴۲ بیت در مدح ابوالعبّاس مُرسی سرود و او را در وفات شیخ و مرادش ابوالحسن شاذلی تعزیت گفت. [۱۲]
محمدبن سعید بوصیری، دیوان البوصیری، ج۱، ص۶۹ـ ۷۸، چاپ محمد سیدکیلانی، مصر ۱۳۷۴/۱۹۵۵.
۵ - مسافرت‌های بوصیریبه گفته بروکلمان، او ده سال در بیت المقدس زیست و سپس به مدینه رفت. سیزده سال نیز در مکّه به تعلیم قرآن اشتغال داشت و در همان‌جا قصیده معروفِ بُرده را سرود. [۱۳]
کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۵، ص۸۱، ج۵، نقله الی العربیة رمضان عبدالتواب، قاهره ۱۹۷۵.
۶ - بوصیری و شغل دیوانیسپس به مصر بازگشت و شغل دیوانی برگزید و مباشرت و حسابداری شهر شرقیّه، از توابع بِلبَیس، را عهده دار گشت. [۱۴]
خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج۳، ص۱۰۶، ج۳، چاپ س دیدرینغ، ویسبادن ۱۳۹۴/۱۹۷۴.
[۱۵]
ابن شاکر کتبی، فوات الوفیات، ج۳، ص۳۶۲، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۷۳ـ۱۹۷۴.
از دوران تصدی او به این سمت، قصاید و اشعار فراوانی در دیوانش باقی مانده [۱۶]
محمدبن سعید بوصیری، دیوان البوصیری، ج۱، ص۸۹، چاپ محمد سیدکیلانی، مصر ۱۳۷۴/۱۹۵۵.
[۱۷]
محمدبن سعید بوصیری، دیوان البوصیری، ج۱، ص۹۲، چاپ محمد سیدکیلانی، مصر ۱۳۷۴/۱۹۵۵.
[۱۸]
محمدبن سعید بوصیری، دیوان البوصیری، ج۱، ص۱۱۳، چاپ محمد سیدکیلانی، مصر ۱۳۷۴/۱۹۵۵.
[۱۹]
محمدبن سعید بوصیری، دیوان البوصیری، ج۱، ص۱۲۲، چاپ محمد سیدکیلانی، مصر ۱۳۷۴/۱۹۵۵.
[۲۰]
محمدبن سعید بوصیری، دیوان البوصیری، ج۱، ص۱۲۴، چاپ محمد سیدکیلانی، مصر ۱۳۷۴/۱۹۵۵.
و قصیده طولانی و مشهور « نونیّه » را نیز در شکایت از مستخدمان دولتی و مباشران حکومتی سروده است. [۲۱]
محمدبن سعید بوصیری، دیوان البوصیری، ج۱، ص۲۱۸ـ۲۲۳، چاپ محمد سیدکیلانی، مصر ۱۳۷۴/۱۹۵۵.
او از سال ۶۵۹ تا ۶۶۳ این شغل را برعهده داشت.۷ - بوصیری و تشکیل مکتبخانهبوصیری در سال ۶۶۳ سپس به قاهره و اسکندریه رفت و مکتبخانه‌ای برای تعلیم قرآن کریم باز کرد، و به شعر و شاعری نیز پرداخت. [۲۲]
عمر فروخ، تاریخ الادب العربی، ج۳، ص۶۷۴، ج۳، بیروت ۱۹۸۹.
۸ - وفات بوصیریبوصیری عمری دراز یافت، سال درگذشت او را از سال ۶۹۴ تا ۶۹۷ در قاهره یا اسکندریه ذکر کرده‌اند. [۲۳]
خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج۳، ص۱۰۶، ج۳، چاپ س دیدرینغ، ویسبادن ۱۳۹۴/۱۹۷۴.
[۲۴]
عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، حسن المحاضرة فی تاریخ مصر و القاهره، ج۱، ص۵۷۰، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۱، (قاهره) ۱۳۸۷/۱۹۶۷.
[۲۵]
کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۵، ص۸۱، ج۵، نقله الی العربیة رمضان عبدالتواب، قاهره ۱۹۷۵.
[۲۶]
عمر فروخ، تاریخ الادب العربی، ج۳، ص۶۷۴، ج۳، بیروت ۱۹۸۹.
او را در پایین گورستان مُقَطَّم و نزدیک قبر امام شافعی به خاک سپردند. [۲۷]
د.اسلام، چاپ دوم، ضمیمه، ذیل مادّه
[۲۸]
کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۵، ص۸۱، ج۵، نقله الی العربیة رمضان عبدالتواب، قاهره ۱۹۷۵.
۹ - کرامات بوصیریدر پاره‌ای از منابع برای او کراماتی نیز نقل شده است. [۲۹]
ابن ایاس، تاریخ مصر، ج۱، ص۱۲۴، ج۱، مصر ۱۳۱۱.
۱۰ - مسجد بوصیریمسجدی نیز به نام بوصیری در شهر اسکندریّه وجود دارد که سعید پاشا آن را تجدید بنا کرد و محل درس طالبان دانش قرار داد. [۳۰]
محمد زکی مبارک، المدائح النبویّة فی الادب العربی، ج۷، ص۱۹۱، قاهره ۱۳۹۱/ ۱۹۷۱.
۱۱ - مهارت‌های بوصیریهرچند بوصیری خطاطی ماهر، محدّث، فقیه و قاری قرآن نیز بوده [۳۱]
د.اسلام، چاپ دوم، ضمیمه، ذیل مادّه
[۳۲]
عمر فروخ، تاریخ الادب العربی، ج۳، ص۶۷۴ا، بیروت ۱۹۸۹.
ولی مقام شاعری و بویژه سروده‌هایش در مدح پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه وآله وسلّم سبب شهرت وی شده است. اشعارش را به جهت نکویی، لطافت، انسجام و زیبایی الفاظ ستوده‌اند. [۳۳]
خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج۳، ص۱۰۷، ج۳، چاپ س دیدرینغ، ویسبادن ۱۳۹۴/۱۹۷۴.
[۳۴]
ابن شاکر کتبی، فوات الوفیات، ج۳، ص۳۶۴، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۷۳ـ۱۹۷۴.
۱۲ - اوضاع زندگی بوصیریبررسی دیوان اشعارش نشان می‌دهد که از جهت مادی در تنگنا بوده و خانواده‌ای پر اولاد داشته و به‌سختی روزگار می‌گذرانده است [۳۵]
محمدبن سعید بوصیری، دیوان البوصیری، ج۱، ص۱۱۸ـ۱۱۹، چاپ محمد سیدکیلانی، مصر ۱۳۷۴/۱۹۵۵.
[۳۶]
محمدبن سعید بوصیری، دیوان البوصیری، چاپ محمد سیدکیلانی، مصر ۱۳۷۴/۱۹۵۵.
و به سبب جثه کوچک و جسم نحیفش [۳۷]
خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج۳، ص۱۱۱، ج۳، چاپ س دیدرینغ، ویسبادن ۱۳۹۴/۱۹۷۴.
گاه مورد تمسخر و طعن دیگران واقع می‌شده است. [۳۸]
محمدبن سعید بوصیری، دیوان البوصیری، ج۱، ص۱۰۰، چاپ محمد سیدکیلانی، مصر ۱۳۷۴/۱۹۵۵.
۱۳ - قصیده‌های معروف بوصیرییکی از عمده ترین موضوعات شعر بوصیری، مدح نبوی است. ۱۳.۱ - بردهمشهورترین قصیده او در مدح پیامبر اکرم « الکواکبُ الدُّرّیةُ فی مدحِ خَیرالبَریّة » معروف به بُرده است [۳۹]
محمدبن سعید بوصیری، دیوان البوصیری، ج۱، ص۱۹۰ـ۲۰۱، چاپ محمد سیدکیلانی، مصر ۱۳۷۴/۱۹۵۵.
که شهرت او را جهانی کرده است، این قصیده در میان مردم جایگاه خاصی یافت تا بدانجا که برای خواندن آن مجالس مخصوصی ترتیب می‌دادند، و آن را با آداب ویژه ای می‌خواندند، [۴۰]
محمد زکی مبارک، المدائح النبویّة فی الادب العربی، ج۱، ص۲۱۵، قاهره ۱۳۹۱/ ۱۹۷۱.
و حتی برای آن به آثار خاص نیز معتقد بودند. [۴۱]
محمد زکی مبارک، المدائح النبویّة فی الادب العربی، ج۱، ص۲۱۶، قاهره ۱۳۹۱/ ۱۹۷۱.
بعلاوه این قصیده آموزگار ادب، اخلاق و تاریخ است و مردم را با بخش‌هایی از سیره نبوی آشنا می‌سازد.ازینرو در بسیاری از کشورها، متن درسی است. [۴۲]
محمد زکی مبارک، المدائح النبویّة فی الادب العربی، ج۱، ص۲۱۸ـ۲۱۹، قاهره ۱۳۹۱/ ۱۹۷۱.
قصیده برده در پیدایش قصاید بدیعیّه نیز مؤثر بوده [۴۳]
محمد زکی مبارک، المدائح النبویّة فی الادب العربی، ج۱، ص۲۲۴ـ۲۲۶، قاهره ۱۳۹۱/ ۱۹۷۱.
و به زبان‌های گوناگون ترجمه و شرح شده است (بُرده) و بسیاری از شاعران نیز از این قصیده استقبال کرده و مضامین آن را در شعر خود گنجانده‌اند. [۴۴]
عمر فروخ، معالم الادب العربی فی العصر الحدیث، ج۱، ص۱۳۹، بیروت ۱۹۸۵.
[۴۵]
عمر فروخ، معالم الادب العربی فی العصر الحدیث، ج۱، ص۲۰۶، بیروت ۱۹۸۵.
[۴۶]
عمر فروخ، معالم الادب العربی فی العصر الحدیث، ج۱، ص۴۳۳، بیروت ۱۹۸۵.
[۴۷]
عمر فروخ، معالم الادب العربی فی العصر الحدیث، ج۱، ص۴۹۰، بیروت ۱۹۸۵.
[۴۸]
عمر فروخ، معالم الادب العربی فی العصر الحدیث، ج۱، ص۵۲۳، بیروت ۱۹۸۵.
[۴۹]
عمر فروخ، معالم الادب العربی فی العصر الحدیث، ج۱، ص۵۵۶، بیروت ۱۹۸۵.
علاوه بر اهل سنت، ادیبان شیعه نیز این قصیده را شرح، و از آن استقبال کرده‌اند. [۵۰]
محمد محسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعه، ج۱۴، ص۶، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۵۱]
محسن امین، اعیان الشیعه، ج۹، ص۳۰۳ـ ۳۱۰، چاپ حسن امین، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۱۳.۲ - همزیهدیگر قصیده معروف بوصیری در مدح پیامبر اکرم « هَمزیّه » ای است [۵۴]
محمدبن سعید بوصیری، دیوان البوصیری، ج۱، ص۱ـ۲۹، چاپ محمد سیدکیلانی، مصر ۱۳۷۴/۱۹۵۵.
به نامِ « القصیدةُ الهَمزیّةُ فی المَدائحِ النبویّة » یا « امّ القُری فی مدحِ خیر الوَری » [۵۵]
کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۵، ص۹۸، ج۵، نقله الی العربیة رمضان عبدالتواب، قاهره ۱۹۷۵.
که شاعران از آن استقبال کرده اند. شروح متعددی نیز بر آن نگاشته شده [۵۶]
ادوارد ون دایک، کتاب اکتفاء القنوع بماهو مطبوع، ج۱، ص۲۸۰، چاپ محمدعلی ببلاوی، مصر ۱۳۱۳/۱۸۹۶، چاپ افست قم ۱۴۰۹.
[۵۷]
کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۵، ص۹۸ـ۱۰۲، ج۵، نقله الی العربیة رمضان عبدالتواب، قاهره ۱۹۷۵.
[۵۸]
عمر فروخ، تاریخ الادب العربی، ج۳، ص۶۷۹، ج۳، بیروت ۱۹۸۹.
که مشهورترین آن‌ها شرح احمدبن حجر هَیتَمی (متوفی ۹۷۴) با نام المِنح المکیة فی شرح الهمزیة (چاپ بولاق) است. [۵۹]
ادوارد ون دایک، کتاب اکتفاء القنوع بماهو مطبوع، ج۱، ص۲۸۰، چاپ محمدعلی ببلاوی، مصر ۱۳۱۳/۱۸۹۶، چاپ افست قم ۱۴۰۹.
[۶۰]
محمدعلی مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ج۱، ص۲۸۶، تهران ۱۳۶۹ ش.
[۶۱]
عمر فروخ، معالم الادب العربی فی العصر الحدیث، ج۱، ص۴۰۴ـ۴۰۵، بیروت ۱۹۸۵.
۱۳.۳ - ذخرالمعادبوصیری قصیده « لامیّه » ای نیز به نام « ذُخرالمعاد » در وزن « بانَت سُعاد » سروده [۶۲]
محمدبن سعید بوصیری، دیوان البوصیری، ج۱، ص۱۷۲ـ۱۸۵، چاپ محمد سیدکیلانی، مصر ۱۳۷۴/۱۹۵۵.
که به‌طور جداگانه و با شروح متعدد به چاپ رسیده است. [۶۳]
یوسف الیان سرکیس، معجم المطبوعات العربیّة و المعرّبة، ج۱، ستون ۶۰۴ـ۶۰۵، قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸.
[۶۴]
کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۵، ص۱۰۲، نقله الی العربیة رمضان عبدالتواب، قاهره ۱۹۷۵.
[۶۵]
کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۵، ص۱۰۴، ج۵، نقله الی العربیة رمضان عبدالتواب، قاهره ۱۹۷۵.
[۶۶]
عمر فروخ، تاریخ الادب العربی،، ج۳، ص۶۷۹، بیروت ۱۹۸۹.
۱۳.۴ - رائیهقصیده دیگر او « رائیّه » ای است با عنوان « القصیدةُ المُضَریّةُ فی الصلاة علی خَیر البَریّة » [۶۷]
محمدبن سعید بوصیری، دیوان البوصیری، ج۱، ص۲۲۴ـ۲۲۶، چاپ محمد سیدکیلانی، مصر ۱۳۷۴/۱۹۵۵.
که بارها چاپ و شرح شده است [۶۸]
کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۵، ص۱۰۲ـ۱۰۳، ج۵، نقله الی العربیة رمضان عبدالتواب، قاهره ۱۹۷۵.
[۶۹]
عمر فروخ، تاریخ الادب العربی، ج۳، ص۶۸۰، ج۳، بیروت ۱۹۸۹.
و از مشهورترین شرح‌های آن شرح عبدالغنی نابلسی (متوفی ۱۱۴۳)، چاپ قاهره، است. [۷۰]
عمر فروخ، تاریخ الادب العربی، ج۳، ص۶۸۰، ج۳، بیروت ۱۹۸۹.
۱۳.۵ - القصیده المحمدیهاز دیگر قصاید وی میمیّه « القصیدة المحمدیّة » است که تمام مصراع‌های آن با نام مبارک محمد صلّی اللّه علیه وآله وسلّم آغاز می‌شود. [۷۱]
محمدبن سعید بوصیری، دیوان البوصیری، ج۱، ص۲۲۶ـ۲۲۷، چاپ محمد سیدکیلانی، مصر ۱۳۷۴/۱۹۵۵.
علاوه بر مدایح نبوی، مدح اهل بیت علیهم السّلام نیز از موضوعاتی است که در دیوان بوصیری فراوان آمده است. [۷۲]
محمدبن سعید بوصیری، دیوان البوصیری، ج۱، ص۲۲، چاپ محمد سیدکیلانی، مصر ۱۳۷۴/۱۹۵۵.
[۷۳]
محمدبن سعید بوصیری، دیوان البوصیری، ج۱، ص۵۸، چاپ محمد سیدکیلانی، مصر ۱۳۷۴/۱۹۵۵.
[۷۴]
محمدبن سعید بوصیری، دیوان البوصیری، ج۱، ص۶۳، چاپ محمد سیدکیلانی، مصر ۱۳۷۴/۱۹۵۵.
[۷۵]
محمدبن سعید بوصیری، دیوان البوصیری، ج۱، ص۱۰۹، چاپ محمد سیدکیلانی، مصر ۱۳۷۴/۱۹۵۵.
[۷۶]
محمدبن سعید بوصیری، دیوان البوصیری، ج۱، ص۱۸۵، چاپ محمد سیدکیلانی، مصر ۱۳۷۴/۱۹۵۵.
۱۳.۶ - المخرج و المردود علی النصاری و الیهوداز دیگر قصاید مشهور وی لامیّه « المُخرَج و المَردود علی النّصاری و الیهود » است که با تعلیقات خود بوصیری به نثری مرسل و بی تکلّف در دیوان وی درج شده است [۷۷]
محمدبن سعید بوصیری، دیوان البوصیری، ج۱، ص۱۲۷ـ ۱۷۱، چاپ محمد سیدکیلانی، مصر ۱۳۷۴/۱۹۵۵.
و مطالعات فراوان او را در تورات و انجیل نشان می‌دهد.این قصیده و تعلیقات آن جداگانه چندین بار به چاپ رسیده است. [۷۸]
کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۵، ص۱۰۴، ج۵، نقله الی العربیة رمضان عبدالتواب، قاهره ۱۹۷۵.
[۷۹]
عمر فروخ، تاریخ الادب العربی، ج۳، ص۶۷۹، ج۳، بیروت ۱۹۸۹.
این قصیده را شیخ عثمان موصلی به صورت مخمس درآورده که با عنوان « الهدیّةُ الحمیدیّة » در مصر به چاپ رسیده است. [۸۰]
یوسف الیان سرکیس، معجم المطبوعات العربیّة و المعرّبة، ج۲، ستون ۱۳۰۹، قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸.
[۸۱]
کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۵، ص۱۰۴، ج۵، نقله الی العربیة رمضان عبدالتواب، قاهره ۱۹۷۵.
[۸۲]
عمر فروخ، تاریخ الادب العربی، ج۳، ص۶۸۰، ج۳، بیروت ۱۹۸۹.
۱۳.۷ - خمریهدر برخی منابع قصیده خمریّه‌ای بدو نسبت داده و شرح‌های آن را نیز نام برده‌اند [۸۳]
کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۵، ص۱۰۲، ج۵، نقله الی العربیة رمضان عبدالتواب، قاهره ۱۹۷۵.
[۸۴]
د.اسلام، چاپ دوم، ضمیمه، ذیل مادّه.
[۸۵]
عمر فروخ، تاریخ الادب العربی، ج۳، ص۶۷۹، ج۳، بیروت ۱۹۸۹.
ولی در دیوان وی این قصیده وجود ندارد و احتمالاً این قصیده، همان «خمریّه » ابن فارض مصری (متوفی ۶۳۲) است.۱۴ - موضوعات دیگر دیوان بوصیریاز دیگر موضوع‌های دیوان بوصیری تصوّف و عرفان، [۸۶]
محمدبن سعید بوصیری، دیوان البوصیری، ج۱، ص۸۸، چاپ محمد سیدکیلانی، مصر ۱۳۷۴/۱۹۵۵.
[۸۷]
محمدبن سعید بوصیری، دیوان البوصیری، ج۱، ص۱۸۶، چاپ محمد سیدکیلانی، مصر ۱۳۷۴/۱۹۵۵.
مدح، [۸۸]
محمدبن سعید بوصیری، دیوان البوصیری، ج۱، ص۸۷، چاپ محمد سیدکیلانی، مصر ۱۳۷۴/۱۹۵۵.
تغزّل، [۸۹]
محمدبن سعید بوصیری، دیوان البوصیری، ج۱، ص۲۰۱، چاپ محمد سیدکیلانی، مصر ۱۳۷۴/۱۹۵۵.
هجا، [۹۰]
محمدبن سعید بوصیری، دیوان البوصیری، ج۱، ص۲۳۲، چاپ محمد سیدکیلانی، مصر ۱۳۷۴/۱۹۵۵.
شکایت از روزگار [۹۱]
محمدبن سعید بوصیری، دیوان البوصیری، ج۱، ص۱۱۷، چاپ محمد سیدکیلانی، مصر ۱۳۷۴/۱۹۵۵.
و طنز [۹۲]
محمدبن سعید بوصیری، دیوان البوصیری، ج۱، ص۱۲۷، چاپ محمد سیدکیلانی، مصر ۱۳۷۴/۱۹۵۵.
است.۱۵ - بوصیری و مرثیه بهاءالدین بن حنای وزیراز معدود کسانی که شاعر برای آنان مرثیه سروده، بهاءالدین بن حِنّای وزیر (متوفی ۶۷۷) است. [۹۳]
احمدبن علی مقریزی، کتاب الخطط المقریزیّة، ج۴، ص۹۰ـ۹۱، ج۴، مصر ۱۳۲۶.
[۹۴]
محمدبن سعید بوصیری، دیوان البوصیری، ج۱، ص۲۳۲، چاپ محمد سیدکیلانی، مصر ۱۳۷۴/۱۹۵۵.
۱۶ - فهرست منابع(۱) محمد محسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعه، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. (۲) ابن ایاس، تاریخ مصر، ج۱، مصر ۱۳۱۱. (۳) ابن شاکر کتبی، فوات الوفیات، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۷۳ـ۱۹۷۴. (۴) ابن عماد، شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹. (۵) محسن امین، اعیان الشیعه، چاپ حسن امین، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. (۶) عبدالحسین امینی، الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب، ج۱۱، بیروت ۱۳۸۷/۱۹۶۷. (۷) کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۵، نقله الی العربیة رمضان عبدالتواب، قاهره ۱۹۷۵. (۸) محمدبن سعید بوصیری، دیوان البوصیری، چاپ محمد سیدکیلانی، مصر ۱۳۷۴/۱۹۵۵. (۹) محمد زکی مبارک، المدائح النبویّة فی الادب العربی، قاهره ۱۳۹۱/ ۱۹۷۱. (۱۰) یوسف الیان سرکیس، معجم المطبوعات العربیّة و المعرّبة، قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸. (۱۱) عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، حسن المحاضرة فی تاریخ مصر و القاهره، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۱، (قاهره) ۱۳۸۷/۱۹۶۷. (۱۲) خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج۳، چاپ س دیدرینغ، ویسبادن ۱۳۹۴/۱۹۷۴. (۱۳) عمر فروخ، تاریخ الادب العربی، ج۳، بیروت ۱۹۸۹. (۱۴) عمر فروخ، معالم الادب العربی فی العصر الحدیث، بیروت ۱۹۸۵. (۱۵) علی پاشا مبارک، الخطط التوفیقیّة الجدیدة لمصر القاهره، بولاق ۱۳۰۵ (چاپ افست مصر ۱۹۸۷). (۱۶) محمدعلی مدرس تبریزی، ریحانة الادب، تهران ۱۳۶۹ ش. (۱۷) احمدبن علی مقریزی، کتاب الخطط المقریزیّة، ج۴، مصر ۱۳۲۶. (۱۸) ادوارد ون دایک، کتاب اکتفاء القنوع بماهو مطبوع، چاپ محمدعلی ببلاوی، مصر ۱۳۱۳/۱۸۹۶، چاپ افست قم ۱۴۰۹. (۱۹) یاقوت حموی، معجم البلدان، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵. (۲۰) EI ۲ , Supplement , fascs ۳-۴, Leiden ۱۹۸۱, sv "Al-Bu ¦s ¦â¤r ¦â". ۱۷ - پانویس
۱۸ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بوصیری»، شماره۲۰۸۳. |